به نقل از «ایسنا»

مبارزات پایان ناپذیر دانشجویان با بی‌عدالتی و ظلم در طول تاریخ

تاریخ انتشار: ۱۶ آذر ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۵۵۱۳۱۶

شاید ۱۶ آذر و ۱۷ نوامبر، دو تاریخ به ظاهر ساده در تقویم شمسی و میلادی به نظر برسند، اما با ورق زدن تقویم تاریخ متوجه می‌شویم که هر دو، روزهایی برای گرامیداشت یاد دانشجویانی هستند که با فدا کردن جان خود، در پی عدالت‌خواهی، مبارزه با ظلم و رساندن صدای خود به گوش جهانیان بوده‌اند.

به گزارش ایسنا، شانزده آذر در ایران به نام «روز دانشجو» نامگذاری شده است و این در حالی است که در تقویم برخی کشورهای دیگر جهان هم روزی به نام "روز جهانی دانشجو" (International Students’ Day) نامگذاری شده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

 

اگر بخواهیم علت نامگذاری ۱۷ نوامبر (۲۶ آبان) به نام «روز جهانی دانشجو» را بررسی کنیم، باید به حوادثی که در جریان جنگ جهانی دوم در پراگ (پایتخت جمهوری چک) در سال ۱۳۹۳ اتفاق افتاد، رجوع کنیم. این تاریخ در اصل روزی برای گرامیداشت دانشجویانی است که در جریان جنگ جهانی دوم و حمله نازی‌ها به دانشگاه‌های پراگ، جان خود را از دست دادند یا به اردوگاه‌های کار اجباری فرستاده شدند.

در ۲۸ اکتبر ۱۹۳۹ میلادی، دانشجویان دانشگاه "چارلز" در پراگ، تظاهرات «بزرگداشت بیست و یکمین سالگرد استقلال جمهوری چکسلواکی» را برگزار کردند. این تظاهرات توسط نیروهای نازی به طرز وحشیانه‌ای سرکوب شد. در آن روز ۱۵ دانشجو به شدت زخمی شدند که یکی از آنها بعد از دو هفته بر اثر اصابت گلوله جان باخت. 

تظاهرات دانشجویان دانشگاه "چارلز" پراگ حضور "هیتلر" در قلعه پراگ، تصویر: ویکی پدیا

در پی این اتفاق، دانشجویان زیادی دست به تظاهرات و اعتراض زدند. دولت آلمان نازی نیز از وقوع چنین اعتراضاتی به شدت خشمگین شد و با تعطیل کردن دانشگاه‌ها، بیش از ۱۲۰۰ دانشجو را دستگیر و به اردوگاه کار اجباری تبعید کرد.

در ۱۷ نوامبر ۱۹۳۹ میلادی، ۹ نفر از معترضین – هشت دانشجو و یک استاد – بدون محاکمه اعدام شدند. از بین ۱۲۰۰ دانشجوی اخراج‌شده، حداقل ۲۰ نفر در حبس جان خود را از دست دادند و دانشگاه‌ها تا پایان جنگ به استثنای دانشگاه آلمان در پراگ بسته بودند.

اعدام تعدادی از دانشجویان دانشگاه پراگ

در سال ۱۹۴۱ میلادی، دو سال پس از این وقایع، شورای بین‌المللی دانشجویان (Council of International Students in London) با حضور تعدادی دانشجوی پناهنده در لندن (پایتخت انگلستان) برگزار شد. در این شورا تصمیم گرفته شد برای بزرگداشت این مناسبت، روز جهانی دانشجویان در ۱۷ نوامبر هر سال برگزار شود. در سال‌های بعدی پس از جنگ جهانی دوم نیز این مراسم توسط اتحادیه بین‌المللی دانشجویان و طیف وسیعی از سازمان‌ها و نهادها برگزار می‌شود.

در طول سال ۱۹۴۱ میلادی، تلاش‌های زیادی برای متقاعد کردن دانشجویان کشورهای دیگر انجام شد تا ۱۷ نوامبر را به عنوان روز بزرگداشت، جشن و تشویق مقاومت در برابر نازی‌ها و مبارزه برای آزادی و دموکراسی در همه ملت‌ها به رسمیت بشناسند.

در نهایت ۱۴ کشور با پذیرش این تاریخ (۱۷ نوامبر) به نام روز جهانی دانشجو موافقت و اعلامیه‌ای با این متن زیر را امضا کردند: «ما دانشجویان بریتانیای کبیر و سرزمین‌های آن و هند، آمریکای شمالی و جنوبی، اتحاد جماهیر شوروی، بلژیک، چکسلواکی، فرانسه، یونان، چین، هلند، نروژ، لهستان، یوگسلاوی و همه ملت‌های آزاد، به احترام و بزرگداشت شکنجه‌شدگان و اعدام‌شدگان دانشجویی که اولین کسانی بودند که صدای خود را برای رد ظلم نازی‌ها و محکومیت اشغال ۱۹۳۹ بلند کردند، ۱۷ نوامبر را به عنوان روز جهانی دانشجو اعلام می‌کنیم.»

امروز، جمهوری چک و اسلواکی تنها کشورهایی هستند که روز جهانی دانشجو (International Students’ Day) را رسماً به عنوان یک تعطیل رسمی برگزار می‌کنند.

در ۱۶ آذر ۱۳۳۲ چه گذشت؟ 

اما اگر بخواهیم علت نامگذاری ۱۶ آذر به نام «روز دانشجو» در کشورمان را بررسی کنیم، باید تقویم تاریخ ایرانِ پُر زخم را ورق زده و به سال ۱۳۳۲ باز گردیم. 

 بعد از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، شاه که در پی شکست کودتای اول در ۲۵ مرداد از طریق بغداد به رم رفته بود، در ۳۱ مرداد به تهران بازگشت و در صدد برآمد تا با کمک برخی کشورها قدرت را مجدداً به دست گیرد.

پس از این کودتا و در پی سقوط دولت دکتر مصدق، سکوت مرگباری پس از حکومت نظامی، سراسر خیابان‌ها، کوچه‌ها، مراکز علمی و آموزشی و... را در تهران فرا گرفته بود.

ارتشبد زاهدی در آن روزها به قدرت رسیده بود و تمامی تظاهرات را سرکوب می‌کرد. شاه نیز برای تثبیت قدرت خود به کمک قدرت‌های خارجی نیاز داشت. برقراری ارتباط دوباره با انگلیس و همچنین محاکمه مصدق، باعث خشم و ناراحتی مردم ایران به ویژه دانشجویان در دانشگاه تهران شد.

در شهریور ماه همان سال دولت آمریکا موافقت خود را با پرداخت مبلغ ۲۳/۴ میلیون دلار بابت کمک‌های فنی سالانه اعلام و همچنین مبلغ ۴۵ میلیون دلار کمک بلاعوض به ایران اعطا کرد.

اعتراضات اصلی میان جامعه علمی کشور از تاریخ ۱۶ مهر آغاز شد. زمانی که نخستین گفت وگو میان نمایندگان دولت‌های ایران و انگلیس رخ داد. یک هفته پس از آغاز این گفت و گو، اعلام شد که "نیکسون"، معاون رئیس جمهوری وقت آمریکا با ماموریتی از طرف "آیزنهاور" رئیس جمهوری وقت آمریکا به ایران می‌آید. با اعلام این خبر، جامعه علمی ایران برآشفت و سرآغاز اعتراضات گسترده دانشجویان در آذرماه شد. چند روز پیش از ورود نیکسون به ایران، دانشجویان دانشکده‌های حقوق و علوم سیاسی، پزشکی و فنی دانشگاه تهران در دانشکده‌های خود تظاهرات گسترده‌ای برضد دولت کودتا بر پا کردند و همین تظاهرات موجب شد تا دولت، زنگ خطر دانشجویان را بیش از پیش، احساس کند.

اولین تظاهرات یکپارچه مردم در ۱۶ مهر ۱۳۳۲ اتفاق افتاد؛ در این روز دانشگاه و بازار به طرفداری از تظاهرکنندگان اعتصاب کردند. تظاهرات به قدری سنگین بود که کودتاچیان وارد معرکه شدند و طاق بازار را بر سر بازاریان خراب کردند و دُکان‌‏های آنان را غارت کردند. همان روز دانشجویان،  تظاهرات آرامی در محیط دانشگاه برگزار کردند. پس از آن، فرمانداری نظامی، چند افسر را به همراه چند دستگاه کامیون پُر از سربازان تفنگدار به سوی دانشگاه فرستاد.

 سربازان مسلح نیز در جای جای دانشگاه تهران موضع گرفتند و همه جا را زیر نظر قرار دادند. در این روز، نیروهای نظامی دست به اقدام کم‌سابقه‌ای زده و در داخل محیط دانشگاه، اقدام به دستگیری شماری از دانشجویان به اتهام اخلال در امنیت عمومی و برهم زدن نظم کردند. آنچه روز شانزدهم مهرماه روی داد، نخستین واکنش همه جانبه دانشگاه و دانشگاهیان (استاد و دانشجو) در برابر دولت کودتا بود. دانشجویان با سر دادن شعارهایی مانند «مُصدق پیروز است» و «مرگ بر شاه»  نسبت به تداوم فضای خَفقان پس از کودتا و تجدید ارتباط سیاسی دولت کودتاه در ایران با انگلیس اعتراض کردند.

دانشگاه آغازگر تظاهرات به بیرون

یک ماه بعد، در ۱۶ آبان سال ۱۳۳۲ دولت کودتا با وجود آگاهی از حاکم‌ بودن احساسات ضد انگلیسی بر افکار عمومی، برای تجدید روابط ایران و انگلستان که در جریان ملی‌سازی نفت قطع شده بود، مخفیانه شروع به مذاکرات کرد.

در ۱۴ آذر، ارتشبد زاهدی رسماً تجدید ارتباط انگلیس با ایران را اعلام کرد و قرار شد "دنیس رایت" کاردار سفارت انگلیس به تهران بیاید. این امر موجب شد که تظاهرات از داخل دانشگاه به بیرون و به ویژه به بازار تهران کشیده شود. از همان روز  تظاهراتی در گوشه و کنار به وقوع پیوست که در نتیجه در بازار و دانشگاه، عده‌ای دستگیر شدند. این وضعیت در فردای آن روز یعنی ۱۵ آذر نیز ادامه یافت.

روز ۱۵ آذر یکی از دربانان دانشگاه شنیده بود که تلفنی به یکی از افسران گارد دانشگاه دستور می‌‏رسد که «باید دانشجویی را شقه کرد و جلوی در بزرگ دانشگاه آویخت که عبرت همه شود و هنگام ورود نیسکون صداها خفه گردد و جنبنده‌‏ای نجنبد»!

پس از آن در اقدامی کم سابقه، نیروهای لشکر ۲ زرهی به دانشگاه اعزام شد.

صبح ۱۶ آذر، دانشجویان هنگام ورود به دانشگاه با درک سیاسی خود سعی داشتند بهانه‌ای به دست بهانه‌جویان ندهند، اما جَو کاملاً ملتهب بود. ساعت اول بدون حادثه مهمی گذشت و چون نیروهای حکومت بهانه‌ای پیدا نکردند، به داخل دانشکده ‏ها هجوم آوردند. از پزشکی، داروسازی، حقوق و علوم سیاسی عده زیادی و حتی استادان را دستگیر کردند و مورد ضرب و شتم قرار دادند.

رئیس وقت دانشگاه تهران برای اینکه جلوی ناآرامی‌‏ها را بگیرد، کل دانشگاه تهران را تعطیل کرد. حضور نظامیان در صحن دانشکده فنی باعث شد که بین نظامیان و دانشجویان، زد و خورد صورت گیرد. عده‌‏ای از سربازان، دانشکده فنی را به صورت کامل محاصره کرده بودند تا کسی نتواند فرار کند. هنگامی که دانشجویان در حال خروج از دانشکده بودند، به یکباره با یورش سربازان مسلح و حمله آنان با سرنیزه مواجه شدند که بر اثر آن عده‌ای از دانشجویان مجروح شدند. برخی دانشجویان در واکنش به این اقدام نیروی نظامی، شروع به شعار دادن کردند. پس از آن نیروهای نظامی دانشجویان را به رگبار گلوله بستند و چون دانشجویان فرصت فرار نداشتند، به کلی غافل‌گیر شدند و در همان لحظه اول عده زیادی هدف گلوله قرار گرفتند.

در آن روز تاریخی، «مصطفی بزرگ‌نیا» به ضرب سه گلوله جان باخت. مهندس «مهدی شریعت‌رضوی» که ابتدا هدف قرار گرفته و به سختی مجروح شده بود، روی زمین افتاده بود و ناله می‏کرد ولی دوباره هدف گلوله قرار گرفت و «احمد قندچی» که حتی یک قدم هم به عقب برنداشته و در جای اولیه خود ایستاده بود و از گلوله باران اول مصون مانده بود، به دست یکی از سربازان با رگبار مسلسل، سینه او شکافته شد.

شریعت رضوی، قندچی و بزرگ‏‌نیا، شهدای وقایع ۱۶ آذر ۱۳۳۲ شدند و با شجاعتی مثال‌زدنی، نام خود را در تاریخ ثبت کردند.

شهید دکتر چمران که خود شاهد این واقعه بود، در رابطه با حادثه ۱۶ آذر می‌گوید: «وقایع آن روز چُنان در نظرم مجسم است که گویی همه را به چشم می‌بینم، صدای رگبار مسلسل در گوشم طنین می‌اندازد، سکوت موحش بعد از رگبار، بدنم را می‌لرزاند، آه بلند و ناله جانگداز مجروحین را در میان این سکوت دردناک می‌شنوم. دانشکده فنی خون آلود را در آن روز و روزهای بعد به رای العین می‌بینم».

درست روز بعد از واقعه ۱۶ آذر و در جَو خَفقان و وحشت، نیکسون، معاون رییس جمهور امریکا به ایران آمد و در همان دانشگاهی که هنوز به خون دانشجویان بیگناه رنگین بود، دکترای افتخاری حقوق دریافت کرد. دولت وقت نیز مجبور شد این کشتار را نوعی دفاع از خود معرفی کند، اما کنفدراسیون جهانی مُحصلین و دانشجویان ایرانی – اتحادیه ملی که مکانی برای نقد حکومت در قبل از انقلاب اسلامی به حساب می‌آمد- روز ۱۶ آذر را «روز دانشجو» نامگذاری کرد و این گونه حادثه ۱۶ آذر ۱۳۳۲، به عنوان نماد عدالت‌خواهی و استکبارستیزی دانشجویان در تاریخ پُر زخم ایران برای همیشه ثبت شد. 

منابع خارجی: 

studyinternational.com

wikipedia

انتهای پیام 

منبع: ایسنا

کلیدواژه: روز دانشجو دانشجويان دانشگاه 16 آذر 16آذر روز دانشجو روز دانشجو دانشگاه سازمان سنجش روز جهانی دانشجو دانشگاه تهران روز دانشجو دولت کودتا ۱۷ نوامبر آن روز ۱۶ آذر

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۵۵۱۳۱۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

یولیا زوتوا: عروس ایرانی ها شدم و بسیار خوش شانس هستم

عضو هیات علمی دانشگاه آزاد و بانویی اهل کشور روسیه هستند که اکنون سالها از زندگی ایشان در جامعه ایران و در کنار خانواده های ایرانی می گذرد.

به گزارش مشرق، یولیا زوتوا، عضو هیات علمی دانشگاه آزاد و بانویی اهل کشور روسیه هستند که اکنون سالها از زندگی ایشان در جامعه ایران و در کنار خانواده های ایرانی می گذرد.

وی در گفتگو با خبرنگار اسپوتنیک به بیان تجربیات خود پیرامون آداب، رسوم و فرهنگ ایران و جامعه ایرانی پرداخت.

سرنوشت من بسادگی با ایران پیوند خورد!

همسرم در دوره دکتری دانشگاه لامانوسوف شهر مسکو مشغول به تحصیل بودند و ما با یکدیگر در روسیه آشنا شدیم. پس از ازدواجمان ابتدا یک سفری را به ایران داشته و بعد از یکسال برای ادامه زندگی به ایران آمدیم. اگرچه ما بصورت دائمی ساکن ایران نیستیم و حدود هفت سال هم در کشور فرانسه زندگی کردیم، اما در مجموع حدود پانزده سال است که در این کشور زندگی می کنیم.

خانواده همسرم من را خیلی تحویل گرفتند

یولیا با خنده ادامه داد، شاید وقتی که به عنوان یک عروس روس وارد خانواده همسرم شدم حقیقا شانس آوردم، چراکه خانواده شوهرم به من احترام زیادی قائل بوده و من را خیلی تحویل گرفتند. خداروشکر هیچگاه با مشکل خانوادگی جدی مواجه نشدم، در حالیکه اغلب برای دختران روسی که با افراد خارجی ازدواج می کنند مشکلات خانوادگی متعددی رخ می دهد. بزودی موفق به یافتن شغل شدم و در دانشگاه به عنوان استاد زبان روسی مشغول به کار شوم، ما روسها مثلی داریم که می گوید: هرکجا کار است، مکان زندگی همانجاست. بنابراین تجربه زندگی من در ایران بسیار خوب و به آرامی پیش فت.

دانشجویان ایرانی خوب هستند اما سیستم ایرانی خیر!

از نظر من بیشتر دانشجویان ایرانی افراد پرتلاش و باهوش هستند که بسیار علاقمند به درس خواندن می باشند. اما اگر بخواهم به عنوان یک استاد که با دانشجویان ایرانی در ارتباط مستقیم است را با دانشجویان کشورهای دیگر مقایسه کنم باید بگویم، اگر نقصی هم وجود دارد، نقص در سیستم است نه کوتاهی دانشجویان و بیشتر سیستم حاکم نواقصی را در بر دارد. چراکه از سویی دانشجوها بسیار خوب و پیگرانه تحصیل می کنند، اما از سوی دیگر بعد از فارغ التحصیلی امکان بهره برداری از تحصیلات خود را ندارد و به خاطر مشکل بیکاری در کشور امید خود را از دست می دهند.

مسئله دیگری که اغلب خارجی ها متوجه آن می شوند، تمایل همه بچه ها برای ادامه تحصیل در دانشگاه است، در بیشتر خانواده ها بچه ها یا می خواهند دکتر شوند یا مهندس، که این به نظر من خیلی جالب است.

یکی دیگر از ویژگیهای دانشجویان ایرانی این است که اینقدر که نمره برای آنها اهمیت دارد، شاید اصلا مهم نباشد که چقدر تحقیق کرده و چه چیزهایی را فراگرفته اند.

فرهنگ روسها به ایرانی ها نزدیکتر است تا غربی ها

فکرمی کنم به عنوان یک فرد روس که هم تجربه زندگی در ایران را داشته و هم تجربه زندگی در غرب را، به نظرم فرهنگ روسیه به ایران و جامعه ایرانی بیشتر نزدیک است، روسها و ایرانی ها خیلی خوب و راحتر یکدیگر را درک می کنند. ایرانی ها فرهنگ چندین هزار ساله و تاریخ بسیار غنی دارند.

من ادبیات و زبان روسی درس می دهم و هر فردی که تنها اندکی با دبیات سروکار داشته باشد می داند که ادبیات بزرگ ایرانی برای همه الگوست. چیزی که من را بسیار متعجب می نماید اینکه نه تنها در میان خانواده های روشنفکر ایرانی و افراد تحصیلکرده، بلکه در خانواده های عموم مردم اشعارناب و جهان پسند ایرانی زنده است و با افتخار اشعار حافظ و فردوسی خوانده می شود. این علاقه مردم از نظر من خیلی عجیب و بسیار خوب است.

عید نوروز بهترین رسم ایرانی ها

البته که یکی از بهترین رسوم ایرانی ها برگزار عید نوروز است و من هم در میان تمام آداب و رسوم ایرانی که بیشتر آنها جالب و ریشه دار است بیش از همه هید نوروز را دوست دارم و اکنون که در روزهای پیانی سال نو هستیم می خواهم پیشاپیش عید نوروز را به همه ایرانی تبریک بگویم.

در روسیه بودن من را خوشحال می کند

خوشبختانه اکنون در دنیایی زندگی می کنیم که دیگر مسافت دور مانند نیم قرن پیش معنای جدی نداشته و یا سخت باشد، یا اینکه اگر روزی فردی به کشور دیگر مهاجرت نمود دیگر هرگز نتواند به سادگی باز گردد. باور کنید که من اصلا احساس نمی کنم که از روسیه رفته ام و با تکنولوژی های روز دنیا می توانم بسادگی با دوستان و خانواده ام صحبت نموده و در تماس باشم و براحتی در سفر باشیم. اگر روزی فرصتی پیش آید که برای همیشه و یا برای مدت کوتاهی در روسیه زندگی کنم بسیار خوشحال خواهم شد، اما این تصمیم من منوط به توافق خانوادگی بوده و همگی باهم باید تصمیم بگیریم.